Próchnica zębów po lekach

Wszystkie stosowane w lecznictwie substancje lecznicze wywołują skutki uboczne, czyli poza właściwym działaniem leczniczym chcąc nie chcąc mogą (ale nie u każdej osoby) wystąpić działania niepożądane. Najczęstsze i obejmujące praktycznie wszystkie grupy leków bez wyjątku są: zaburzenia ze strony układu pokarmowego, tj. bóle brzucha, biegunka oraz reakcje alergiczne, chociażby w postaci wysypki skórnej.
Niektóre leki, a raczej całe grupy leków wywołują specyficzne dla siebie skutki.
Jednym z takich działań negatywnych jest tzw. działanie cholinolityczne. Związane jest ono z blokowaniem przez lek receptorów muskarynowych (jednych z kilku rodzajów w organizmie człowieka), co objawia się przede wszystkim poprzez: suchość w jamie ustnej, zaburzenia akomodacji, zaparcia, zaburzenia w oddawaniu moczu, wzrost ciśnienia śródgałkowego czy tachykardia.
Szczególnie wrażliwą na działanie cholinolityczne grupą Pacjentów są osoby w podeszłym wieku, u których zachodzą zmiany fizjologiczne, wpływające na pogorszenie stanu czynnościowego organizmu. A jak dołożymy jeszcze niekorzystne działanie leków, to niekorzystne odczucia będą silniejsze.

Wspomniana wyżej suchość w jamie ustnej jest związana ze zmniejszeniem wydzielania śliny. Ślina pełni wbrew pozorom bardzo dużo funkcji, na potrzeby dzisiejszego tematu wspomnimy tylko o jej wpływie na metabolizm i rozwój bakterii. Ślina zawiera m.in. lizozym, laktoferynę, system ślinowej peroksydazy, mucyny, fibronektynę, które wykazują działanie przeciwbakteryjne. Dodatkowo zapobiega próchnicy poprzez działanie buforujące i neutralizujące kwasy, które dostarczamy wraz z pożywieniem. Dlatego zmniejszenie jej ilości jest równoznaczne ze wzrostem ryzyka próchnicy zębów, paradontozy albo grzybicy jamy ustnej.

Lekami, które poprzez swój mechanizm działania wykazują efekt cholinolityczny, zwany też przeciwcholinergicznym są między innymi:

- leki przeciwdepresyjne (np. opipramol, amitryptylina)

- neuroleptyki (np. chlorprotyksen, olanzapina, lewomepromazyna, haloperidol)
- atropina
- skopolamina
- leki stosowane w nadciśnieniu I-ACE: kaptopril,  enalapril, perindopril
- leki wziewne cholinolityczne stosowane w astmie - bromek ipratropium, tiotropium
- leki w nietrzymaniu moczu - tolterodyna, oksybutynina

- leki przeciwalergiczne/przeciwhistaminowe - klemastyna, ketotifen, feniramina, prometazyna, hydroksyzyna

- leki stosowane w chorobie Parkinsona - pridinol
- leki psychotropowe - np. diazepam, lorazepam, alprazolam

- narkotyczne przeciwbólowe - morfina
- klonidyna, metyldopa
- leki przeciwnowotworowe - cytostatyki.
Uważa się, że substancji wywołujących suchość w ustach jest co najmniej kilkaset.

Najczęściej jednak suchość w ustach zgłaszana jest przez Pacjentów, a co za tym idzie większe ryzyko próchnicy po: lekach cholinolitycznych stosowanych w astmie, lekach stosowanych w nietrzymaniu moczu, lekach przeciwdepresyjnych, neuroleptykach. Przynajmniej z naszego doświadczenia tak wynika, co nie oznacza, że jest to wyznacznik.

Zaleca się, aby podczas długotrwałego stosowania częściej kontrolować stan zębów, szczególnie czy nie wkrada się próchnica.

Pozdrawiamy, Ania i Tomek

PS. Zachęcamy kolejny raz, by czytać ulotki leków, bo informacje o ryzyku próchnicy są na pewno w nich zawarte.


Źródła:
http://www.czas.stomat.net/upload/articles/7/668.pdf
http://www.czytelniamedyczna.pl/1814,suchosc-jamy-ustnej-kserostomia-przyczyny-objawy-metody-leczenia-przeglad-pis.html#