czwartek, 1 października 2015

Leki osłonowe - niejednoznaczny problem

W poprzednim poście o lekach osłonowych Klik przedstawiliśmy Państwu 3 grupy leków, które najczęściej określa się mianem leków osłonowych. Nie oznacza to jednak, że pojęcie to wyczerpuje wszystkie możliwe sytuacje, schematy leczenia.
Leki będące przedstawicielami grupy Inhibitorów Pompy Protonowej (tzw. IPP - omeprazol, pantoprazol, esomeprazol) mają zamieszczone w ulotkach jako jedno ze wskazań: "Zapobieganie powstawaniu owrzodzeń żołądka i dwunastnicy związanych z przyjmowaniem NLPZ (niesteroidowe leki przeciwzapalne, czyli wszystkie popularne tj. ibuprofen, diklofenak, naproksen) u pacjentów narażonych na ryzyko ich wystąpienia". O tym na jakiej zasadzie odbywa się działanie ochronne tych leków pisaliśmy poprzednio.
Podobnie mizoprostol zalecany jest w zapobieganiu owrzodzeniom żołądka i dwunastnicy podczas leczenia NLPZ. Mizoprostol jest analogiem prostoglandyny E1. Hamuje podstawowe, stymulowane oraz nocne wydzielanie kwasu solnego. Zwiększa wydzielanie dwuwęglanów i śluzu. Jednym słowem zapobiega pojawianiu się nadżerek, uszkodzeń w obrębie błony śluzowej żołądka, zapobiega krwawieniom.
Jednoczesne stosowanie leków z grupy NLPZ z glikokortykosteroidami (GKS - prednizolon, metyloprednizolon) zwiększa ryzyko pojawienia się owrzodzeń w obrębie przewodu pokarmowego. Podobnie stosowanie równoległe GKS i leków przeciwzakrzepowych zwiększa prawdopodobieństwo owrzodzeń i krwawień. Stąd przy tych kombinacjach jest prawdopodobne, że lekarz zaordynuje środki ochronne.

Przykładem leków, których przyjmowanie w istotny sposób niesie za sobą ryzyko pojawienia się zmian zapalnych, podrażnień, a nawet owrzodzeń czy krwawień są duże dawki chlorku potasu (np. Kalipoz prolongatum) czy leki stosowane w leczeniu osteoporozy, tzw. bisfosfoniany (np. Bonviva).
W przypadku tych leków szczególnie istotny jest sposób przyjmowania leku o czym szczegółowo informują ulotki tych leków. W przypadku chlorku potasu tabletkę należy połknąć w całości w trakcie lub po posiłku i należy popić dużą ilością wody. W przypadku bisfosfonianów tabletkę należy przyjąć na czczo, w całości, popijając wyłącznie wodą. Do tego należy przyjąć ją w pozycji pionowej (na stojąco,  ewentualnie siedząco) i do 1 h po połknięciu nie wolno się położyć.

Niedawno mieliśmy zapytanie jak stosować IPP podczas kuracji lekiem methotrexat? IPP powodują wydłużenie czasu eliminacji, czyli wydalenia leku z organizmu. Oznacza to, że lek dłużej pozostaje w organizmie Pacjenta, co zwiększa ryzyko działań niepożądanych. Swoją drogą lek ten niekorzystnie wpływa najczęściej na błonę śluzową jamy ustnej i gardła czy jelit, a niezbyt często jest sprawcą owrzodzeń żołądka.
Jako lek osłonowy przy metotreksacie podawanym doustnie stosuje się preparaty kwasu foliowego, od następnego dnia po przyjęciu MTX. Natomiast jeśli lek jest stosowany w chemioterapii w postaci wlewów, wówczas podaje się folinian wapnia - leukoworynę, aby zmniejszyć toksyczny wpływ MTX na szpik kostny oraz błonę śluzową przewodu pokarmowego.

Podczas leczenia lekami o działaniu teratogennym, chociażby leczenie trądziku izotretinoiną czy choroby reumatoidalnej stawów - leflunomidem, Pacjentki muszą stosować  bezwzględnie środki antykoncepcyjne! Podobnie mężczyźni muszą zachować wszelką ostrożność, by nie doszło do poczęcia potomstwa. Dlatego też, gdyby się uprzeć, to moim zdaniem leki antykoncepcyjne można uznać za środek ochronny do ww. substancji leczniczych.

Jak widzicie nie zawsze da się zamknąć informacje w sztywne ramy.


Pozdrawiamy!


Źródła:
http://www.roche.pl/content/dam/internet/corporate/roche/pl_PL/documents/SmPC/bonviva.pdf
http://pub.rejestrymedyczne.csioz.gov.pl/
http://www.farmacja.umed.wroc.pl/sites/default/files/struktura/farmacja/farmakologia/Chemioterapia%20przeciwnowotworowa.PDF

13 komentarzy:

  1. Czy IPP mają wpływ na wchłanianie, a tym samym działanie innych stale przyjmowanych leków? np. na nadciśnienie, cukrzycę itp. Jeśli tak, czy należy zachować jakiś odstęp czasowy w przyjmowaniu IPP i pozostałych leków? M.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Przede wszystkim nie powinno się stosować IPP równocześnie z lekiem klopidogrel (np. Plavix, Agregex), bo wzrasta ryzyko,że lek zadziała słabiej. Podobnie trzeba uważać z warfaryną i digoksyną,ale w tym przypadku najlepiej indywidualnie ustalić odstęp czasowy z lekarzem prowadzącym, gdyż są to leki, których przyjmowanie powinien ściśle monitorować lekarz. W związku z tym, ze IPP zmniejszają kwasowość żołądka, może dochodzić do gorszego wchłaniania, a co za tym idzie działania leków o charakterze kwaśnym (np. środki uspokajające, preparaty żelaza i inne). Tutaj trzeba by sprawdzić charakter konkretnego leku.

      Usuń
  2. Klopidogrelu nie powinno się stosować z omeprazolem. Pantoprazol jest bezpieczniejszy.

    OdpowiedzUsuń
  3. Dzień dobry,
    proszę o radę. Mam sąsiadkę (76 l.), która używa dość dużo różnych leków, m.in. Lerivon, Acard, Polocard(zamiennie z Acardem), spore dawki wit.C (1000 mg) i kilka innych. Zauważyłam, że lekarze, przepisując jej coraz to nowe leki, nawet nie pytają, co już bierze i jak na nią to działa. Sąsiadka jest schorowana, miała operację biodra, potem kolana, ma depresję, słabe serce (też bierze leki, nie wiem, jakie, nie pokazywała) - i, choć trudno może w to uwierzyć, ale ma prawie zawsze wszystkie uboczne objawy z kategorii tych, co na ulotce oznaczone są jako występujące "bardzo rzadko". Dziś skarżyła mi się na bardzo złe samopoczucie: kołatanie serca, ogromne ataki potów, zawroty głowy, osłabienie, ciemno w oczach itp., a anemii nie ma - czytałam jej wyniki badania krwi z ostatniego miesiąca. Poprosiłam, żeby mi pokazała, co ostatnio nowego bierze. Bierze PANZOL. No i oczywiście - czytam ulotkę, możliwe skutki uboczne, i to właśnie, co przydarza się bardzo rzadko, sąsiadce "pasuje" jak ulał... Chciałabym jej poradzić coś innego na osłonę żołądka i jelit (pół roku temu zakończyła leczenie wrzodu na żołądku), bo choć te kłopoty z samopoczuciem mogą mieć przyczynę też w innycyh lekach, to może chociaż ten Panzol można czymś zastąpić?
    Wypytałam, czy sąsiadka bierze Polocard lub Acard po jedzeniu, wit. C 1000 mg też, ale dopiero ja ją na to uczuliłam, żaden lekarz o tym jej podobno nawet nie wspomniał, a 76-letnia schorowana osoba, o słabym wzroku nie ma raczej naturalnego pędu do dokładnego czytania ulotek lekarstw, ufa lekarzom, o nic sama nie zapyta (jest cicha i delikatna)...
    Dlatego proszę o radę - co można osłonowo stosować (bez recepty może?) zamiast tych leków z grupy IPP? A może poleciłaby Pani coś z naturalnych substancji - jakieś zioła, inne suplementy, jakiś rodzaj posiłków? Z góry dziękuję za pomoc!

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Witam, ochronnie działa Aloes do picia lub Siemie lniane (w ziarnach, zalewa się ciepłą wodą i wypija gdy spęcznieje, w formie takiej jakby galarety). Aloes nie należy do najtańszych, z kolei siemie nie jest "smaczne". Aloes dodatkowo korzystnie wpłynie na odporność. Warto spróbować z jednym lub drugim. Pozdrawiam, Ania

      Usuń
  4. Witam.
    Bardzo proszę o pomoc.
    Moja mama (80lat) wczoraj wróciła ze szpitala. Ma zalecone przyjmowanie leków: Digoxin, Metocard ZK, Kaldyum w dawce 600mg, Furaginum i podskórnie Clexane.
    W szpitalu otrzymywała jeszcze Pantoprazol, jednak podawano go jednocześnie z innymi lekami w trakcie posiłków. Moim zdaniem w taki sposób nie mógł odpowiednio zadziałać. Czy mam rację?
    Moja mama ma już problemy z połykaniem i wszystkie leki dostaje zmiażdżone na proszek i podane na jogurcie ew. rozpuszczone w herbacie lub wodzie. Wiem, że Kaldyum powinno się uwalniać w jelitach. Co mogę zrobić aby podawane leki zadziałały odpowiednio i nie ucierpiał na tym żołądek.
    Lekarz w szpitalu twierdził, że granulki potasu wysypane z kapsułki i podane z jedzeniem zadziałają tak samo jak połknięte w kapsułce a o żołądek nie muszę się martwić (nie zapisał nic osłonowego).
    Będę bardzo wdzięczna za radę.
    Janka

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Witam, pantoprazol najlepiej przed posiłkiem 30-60 min, czyli na czczo. Ma Pani rację.
      Miażdżenie to błąd w przypadku Metocard ZK. Lek ten uwalnia się w organizmie dłużej niż tradycyjna tabletka, więc lek nie ma prawa poprawnie działać gdy tabletka jest zgnieciona/zmiażdżona. Podobnie Kaldyum - połknięcie samych granulek sprawi,że część może ulec uszkodzeniu, ale lepsze to niż wcale nie przyjmować leku. Poziom potasu jest niezwykle ważny w przypadku stosowania Digoxinu. Warto badać od czasu do czasu poziom potasu,ale domyślam się,że nie będzie łatwe namówić Starszą Panią do wizyty w laboratorium. Osłonowy lek można odłożyć na bok, jesli Pani Mama ma kłopot z połykaniem, wszak ma ważniejsze leki do przyjmowania. Najważniejsze żeby nie miażdżyć Metocardu - może w plasterku serka lub szynki uda się połknąć?
      Pozdrawiam i trzymam kciuki aby Mama chciała współpracować! Ania

      Usuń
  5. Bardzo dziękuję za szybką odpowiedź.
    U mojej mamy problem z połykaniem jest już tak duży, że jest karmiona wyłącznie pokarmami miksowanymi, więc nie ma szans na połknięcie jakiejkolwiek tabletki w całości. Ewentualnie gdyby były to naprawdę niewielkie tabletki, np. kilka małych (nie większych niż Furaginum) w mniejszych dawkach zamiast jednej dużej, to jest szansa, że połknie wraz z posiłkiem. A może istnieje możliwość zastąpienia leków o przedłużonym uwalnianiu takimi, które podawałabym częściej ale mogłabym je rozgnieść?
    Jeśli chodzi o lek osłonowy, to i w tym przypadku sprawdziłby się jedynie taki, który można rozgnieść lub zawartość kapsułki wysypać. Mama ma kamienie w woreczku żółciowym, więc boję się, że również z tej strony pojawią się dolegliwości. Do tej pory dawałam 2 x dziennie Cholestil ale w szpitalu nie dostawała a na wypisie lekarz też tego nie uwzględnił.
    Co do badań laboratoryjnych, to pielęgniarka pobiera mamie krew w domu i z tym nie będzie problemu. Nie wiem tylko jak często należałoby sprawdzać poziom potasu, lekarz w szpitalu wręczył mi tylko wypis i nie miał czasu na rozmowę.
    Bardzo się cieszę, że znalazłam Panią w sieci i że chce się Pani dzielić swoją wiedzą. To bardzo wiele znaczy dla pacjentów niedoinformowanych a nierzadko wprowadzanych w błąd przez niektórych lekarzy.
    Dziękuję.
    Janka

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. 1. Można zastąpić Metocard ZK (przedłużone uwalnianie) na Metocard (tradycyjna tabletka), jednak musiałaby Pani skonsultować się wtedy z lekarzem -musiałby przepisać ten lek i ustalić dawkowanie.
      2. Tak myślę o tym potasie i w sumie chyba mniejszym złem będzie faktycznie wprowadzić lek osłonowy niż mimo wszystko ryzykować,ze potas może negatywnie wpłynąć na śluzówkę żołądka. Pantoprazol, o którym Pani wcześeiej wspomniała występuje zarówno w formie tabletek i kapsułęk z mikrogranulkami. Owe kapsułki np. preparat Polprazol, można u osób mających kłopot z połykaniem, otworzyć i zawartość połknąć - "Pacjent może otworzyć kapsułkę, a zawartość połknąć bezpośrednio, popijając połową szklanki wody lub po jej zmieszaniu z nieco kwaśnym płynem, np. sokiem owocowym, musem jabłkowym lub po wymieszaniu z wodą niegazowaną."
      3. Skoro wcześniej lekarz zalecił Cholestil to można podawać. W szpitalach panuje taka polityka o ile nic się nie zmieniło,ze podają leki na ten problem na który Pacjenta przyjęto do szpitala. Jeśli Pacjent nie ma ze sobą lekarstw na inne schorzenia, to chyba nie podają (a może tylko w przypadku bardzo poważnych/zagrażających życiu współistniejących problemów). Nie chcę naciągać tych informacji, ale taką opinię znam.
      4. Co do częstości pomiaru potasu, skonsultuję to pytanie i postaram sie niebawem napisać. A Pani może lekarza przy okazji sprawy Metocardu, Polprazolu też zapytać, jeśli to nie kłopot.
      Mam nadzieję,że zmiana na ww. leki ułatwi leczenie. Pozdrawiam i do usłyszenia, Ania

      Usuń
  6. Serdecznie dziękuję za szczegółowe wyjaśnienia.
    Na jutro mam zamiar zamówić wizytę domową lekarza. Będę pytała o Metocard i Polprazol a także o kontrolne badanie poziomu potasu. Dzięki Pani mam już trochę większą wiedzę a z takiego poziomu znacznie łatwiej prowadzić rozmowę z lekarzem.
    Moja mama choruje już od 16 lat i przez ten czas nauczyłam się, że im więcej wiem, tym mniejsza szansa, że nieświadomie jej zaszkodzę. Na Pani blogu znalazłam mnóstwo ciekawych porad i informacji. Z pewnością zostanę Pani stałą czytelniczką.
    Jeszcze raz dziękuję.
    Janka

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Aj wprowadziłam Panią w błąd. Pantoprazol nie występuje w kapsułkach, tylko w tabletkach dojelitowych. Chodziło mi o omeprazol, czyli lek z tej samej grupy co pantoprazol. Działają analogicznie. Polprazol, o którym wspominałam to nazwa handlowa leku omeprazol. Przepraszam jeszcze raz, za taki błąd. Dość trudno mi się skupić, gdy dziecko ząbkuje i jest bardzo niespokojne. Pozdrawiam, Ania

      Usuń
  7. Ok. Rozumiem.
    Dzięki.
    Janka

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Witam, czy lekarz poinformował jak często sprawdzać poziom potasu? Według moich ustaleń jeśli nie ma żadnych niepokojących objawów można sprawdzać poziom potasu, ale też wapnia i magnezu co 3 miesiące. Te trzy pierwiastki wzajemnie od siebie zależą, tzn. ich poziom,więc lepiej mierzyc wszystkie trzy. Pozdrawiam, Ania

      Usuń