Statyny

Większość z Was na pewno słyszała o statynach, czyli lekach, które stosowane są w celach obniżania poziomu cholesterolu.
Nie zamierzam pisać krótkiego streszczenia na temat tych leków, ale  zwrócić uwagę na kilka spraw związanych z ich stosowaniem. Najpopularniejszymi przedstawicielami tej grupy są:
atorwastatyna (znana jako Atoris, Atrox, Atractin, Corator, Torvacard, Tulip)
simwastatyna (Simvasterol, Simvacard, Vastan, Vasilip, Zocor)
rosuwastatyna (Crestor, Roswera, Suvardio, Zaranta, Zahron).

Na czym polega ich działanie? 
Najprościej mówiąc statyny blokują enzym, który katalizuje przemiany na wczesnym etapie syntezy cholesterolu w organizmie (=blokują powstawanie cholesterolu).
Dodam,że do syntezy cholesterolu dochodzi w godzinach wieczornych. Na ogół mówi się,aby statyny zażywać wieczorem. I jest to poprawne zalecenie. Ale znów któregoś razu Pacjent mi powiedział,że wcale nie bo w ulotce nie ma mowy o porze dnia. To też prawda,już piszę dlaczego.
Statyny tak jak wszystkie leki mają tzw. okres półtrwania, czyli czas po którym ich stężenie w organizmie zmaleje o połowę. I tak simwastatyna ma ten czas 2-3 h stąd konieczne jest stosowanie wieczorem kiedy dochodzi do fizjologicznego tworzenia cholesterolu, natomiast atorwastatyna 15-30 h, rosuwastatyna 19 h i te mogą być podane niezależnie od pory dnia. Nawet jeśli atorwastatyna lub rosuwastatyna zostaną podane rano,to po 12 godzinach nadal będą z tą samą skutecznością działać.

Kiedy zaczynałam pracę w aptece, jedna z Pacjentek zadała mi pytanie jak działa lek,który miała zapisany na recepcie (nie pamiętam nazwy handlowej,ale była to któraś ze statyn). Nie zastanawiając się zbyt długo odparłam,że obniża poziom cholesterolu. Na co Pani odrzekła,że przecież ona wcale nie ma podwyższonego poziomu. Wtedy nie wpadłam na to by poinformować Pacjentkę o innych korzyściach jakie płyną ze stosowania statyn. Wiadomym jest,że leki z tej grupy wykazują działanie plejotropowe,czyli wielokierunkowe. Oznacza to,że mają dodatkowy korzystny wpływ na organizm: działają antyoksydacyjnie, przeciwzapalnie, naczyniorozszerzająco poprzez zwiększanie wydzielania tlenku azotu, zapobiegają osteoporozie poprzez zwiększanie liczby osteoblastów (czyli nasilają kościotworzenie).
Statyny są rutynowo stosowane u Pacjentów z chorobą niedokrwienną serca, skutecznie przedłużając życie tej grupie chorych.

O czym należy pamiętać!
Leki te mogą niekorzystnie wpływać na mięśnie. Początkowo pojawić się może miopatia, objawiająca się bólami mięśni, kurczami, osłabieniem mięśni, która z czasem może przejść w ostry stan jakim jest rabdomioliza, czyli rozpad mięśni z towarzyszącą niewydolnością nerek.
Jeśli w trakcie terapii tymi lekami pojawiają się niepokojące sygnały ze strony mięśni, lekarz powinien zlecić oznaczenie poziomu enzymu kinazy kreatynowej (CK), której poziom wzrasta ok 10-krotnie jeśli dojdzie do uszkodzeń mięśni. Niestety powiem szczerze nie spotkałam się, aby lekarze faktycznie korzystali z tego wskaźnika. Należy też regularnie badać poziom enzymów wątrobowych, szczególnie przy wysokich dawkach leków.
Ryzyko problemów mięśniowych wzrasta m.in. przy stosowaniu innych leków wpływających na poziom cholesterolu, czyli fibratów (wyjątek stanowi fenofibrat czyli Lipanthyl) lub niacyny, czyli popularnej witaminy PP (dawki modyfikujące stężenie lipidów > 1 g/dobę), którą tak chętnie Pacjenci kupowaliby bez recepty i którą tak bezmyślnie farmaceuci wydają bez recepty.

Prawda jest taka,że dopóki naocznie nie zaobserwujemy lub nie usłyszymy,że lek może zaszkodzić to bagatelizujemy sprawę. 

Statyny a koenzym Q10
Miałam też pytanie ze strony Pacjentki o to czy podczas terapii statynami musi uzupełniać koenzym Q10? Prawdą jest,że około połowy puli koenzymu dostarczamy z pożywieniem,a pozostała część powstaje na tej samej drodze co cholesterol. Kiedy blokujemy tą syntezę,to zmniejszamy pulę koenzymu Q10.
Związek ten jest silnym przeciwutleniaczem, jego najbardziej znane zastosowanie to kardiologia, aby zwiększyć efektywność pracy serca; stomatologia m.in. w stanach zapalnych dziąseł czy kosmetyka - regenerujące działanie na skórę.
Jak dotąd nie ma jednoznacznej opinii na temat tej korelacji. Myślę,że rozsądnie byłoby uzupełniać koenzym Q10 zwłaszcza, że wykazuje wiele korzystnych działań na nasz organizm.

Sok grejpfrutowy
Nie wolno przyjmować tego soku podczas leczenia statynami, bo zwiększa się ryzyko negatywnego wpływu na mięśnie. W ogóle u osób leczonych przewlekle lub rutynowo przyjmujących leki, nie powinno się przyjmować tego soku, bo wybitnie wpływa na metabolizm zdecydowanej większości leków. Zbyt często jest ten fakt również bagatelizowany.

Podsumowanie
Można spotkać się z głosami krytyki pod adresem statyn, głównie ze względu na działania niepożądane.
Myślę,że faktycznie u nas ignoruje się możliwość uszkodzeń mięśni i lekarze zbyt rzadko zalecają badania CK, może w szpitalach? Dodatkowo informacje z ust Pacjenta o pogorszeniu samopoczucia zbyt często traktowane są jako narzekanie,a u osób w podeszłym wieku wszystko zrzuca się na wiek.
Sądzę,że w tym przypadku nawet jakakolwiek interwencja farmaceuty nawet w postaci informacji w aptece o możliwości samodzielnego zbadania tego wskaźnika, nie  ma większego sensu póki co. Parę razy informowałam,że można wykonać takie badanie,ale dopóki lekarz nie powie o tym,to jak grochem o ścianę.

Pozdrawiam

Źródła:
"Aktualny stan wiedzy na temat statyn" M.Banach, K.Filipiak, G.Opolski